Polskie majówki
Treść
.
Polskie majówki
W Kościele katolickim maj jest miesiącem szczególnie poświęconym Maryi. Wieczorne majowe modlitewne spotkania w kościołach, albo przy kapliczkach i figurach przydrożnych, zwane majówkami są kultywowaną przez pokolenia polską tradycją.
Początków tego nabożeństwa należy szukać już w V w., w znanych na wschodzie pieśniach sławiących Maryję Pannę. Na Zachodzie poświęcenie majowego miesiąca Matce Bożej pojawiło się dopiero na przełomie XIII i XIV w., dzięki hiszpańskiemu królowi Alfonsowi. Zachęcał on, by wieczorami gromadzić się na wspólnej modlitwie przed figurami Bożej Rodzicielki. Nabożeństwo majowe bardzo szybko stało się popularne w całej chrześcijańskiej Europie. W XVI w. upowszechnieniu nabożeństwa sprzyjał wynalazek druku. Po raz pierwszy maj został nazwany miesiącem Maryi w wydanej w 1549 r. w Niemczech książeczce „Maj duchowy”. W 1859 r. papież Pius IX zatwierdził obowiązującą do naszych czasów formę nabożeństwa, składającego się z Litanii Loretańskiej, nauki księdza oraz uroczystego błogosławieństwa Najświętszym Sakramentem.W Polsce pierwsze odnotowane nabożeństwa majowe zostały wprowadzone w 1838 r. W połowie XIX w. majówki odprawiane już były w wielu miastach, m.in. w Warszawie, w Krakowie, Płocku, Toruniu, Nowym Sączu i Lwowie.
Litania Loretańska, która jest główną częścią nabożeństw majowych, powstała prawdopodobnie już w XII w. we Francji. Zebrane wezwania sławiące Maryję Pannę zatwierdził w 1587 r. papież Sykstus V. Swoją nazwę zawdzięcza włoskiej miejscowości Loretto, gdzie była niezwykle popularna. Przez lata wezwania maryjne się zmieniały, aż w końcu ustalono jedną wersję, zaaprobowaną przez Kościół. W Polsce jest o jedno wezwanie więcej - w okresie międzywojennym, po zatwierdzeniu przez Stolicę Apostolską uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, za zgodą papieża Piusa XI, do Litanii dołączono wezwanie „Królowo Polski”.
Majówki odprawiane na wsiach przy kapliczkach, albo krzyżach, są tak samo popularne jak te odprawiane w kościołach. W Polsce pojawiały się już w latach 70. XIX w. - mieszkańcy gromadzili się przed kapliczką „maryjną” i śpiewali pieśni ku Jej czci. Takie kapliczki były szczególnie czczone, kiedy je mijano zdejmowano czapkę i odmawiano modlitwy, a gdy zatrzymywał się przy niej kondukt pogrzebowy, proszono o miłosierdzie dla zmarłego. Przy krzyżu żegnano też poborowych idących do wojska i składano przysięgi. W niektórych miejscowościach w Beskidzie przy kapliczkach wymierzano kary złodziejom, gdyż wierzono, że w miejscu poświęconym kara ta nabiera większego znaczenia. Jeszcze w XIX w. w niektórych kapliczkach pomieszkiwali pustelnicy.
Majówki wyznaczały na wsiach rytm pracy - nabożeństwo rozpoczynało się w godzinach wieczornych, po skończonych robotach przy gospodarstwie i w polu, gdy wszystko było już obrządzone i robiło się chłodniej. Dla uczestników modlitwa i śpiew był wypoczynkiem po ciężkiej pracy.
W trudnych latach zaborów i okupacji majowe modlitwy miały również podtekst patriotyczny. Mimo zakazu zgromadzeń - modlitwy i śpiewy nadal się odbywały. Jedna z osób uczestniczących w nabożeństwie czuwała w pobliżu drogi, a w przypadku zbliżania się żandarmów ostrzegała uczestników, by mogli ukryć się w gąszczu drzew otaczających kapliczkę.
Dawniej majówki były też pretekstem do spotkań towarzyskich - wiele radości sprawiały nabożeństwa majowe szczególnie młodzieży. Były okazją do wspólnego przebywania i cieszenia się urokiem wiosennej przyrody, a po modlitwach i rozmowach chłopcy odprowadzali dziewczęta do domów.
O kapliczki „maryjne” ludzie do dziś bardzo dbają - ozdabiają je bibułkowymi i polnymi kwiatami, kolorowymi wstążkami, przynoszą świece. Zazwyczaj samo nabożeństwo jest dość skromne, choć są jeszcze miejsca, gdzie majówki to prawdziwe wydarzenie. Na Podhalu, zwłaszcza w majowe niedziele gromadzą się ubrani w stroje ludowe mieszkańcy wiosek i śpiewają z góralską kapelą pieśni maryjne, a nabożeństwo prowadzi miejscowy kapłan. Przeważnie jednak majówki odprawiane są bez obecności księży i prowadzone przez starszych, szanowanych mieszkańców wiosek.
Izabela Skrzypiec