Czas Wielkanocy

.

W wielu naszych rozmowach, planowaniu najbliższej przyszłości pojawia się zdanie, ze wyjątkowo wcześnie w tym roku będziemy świętować Wielkanoc. Rzeczywiście. Niemalże zaraz po rozpoczęciu się astronomicznej wiosny w naszych świątyniach będą rozbrzmiewać radosne bicia dzwonów oznajmiając światu, że Jezus Zmartwychwstał. Dlaczego zatem jednego roku jak np. w bieżącym Święta Wielkanocne mamy zaraz na początku wiosny, a w roku Wielkiego Jubileuszu świętowaliśmy je 23 kwietnia, czyli równo miesiąc później?

Kościół świętuje Zmartwychwstanie Jezusa od początku swojego istnienia, jest to więc najstarsze święto chrześcijańskie. Jednak w pierwszych wiekach była pewna dowolność w ustalaniu dziennej daty pamiątki tego wydarzenia. Wiemy, że Jezus Zmartwychwstał w pierwszy dzień tygodnia - w niedzielę, po świętach Paschy. Ustalenie jednej, stałej reguły wyznaczania daty Święta Zmartwychwstania podjęto w czasie Soboru w Nicei w 325 roku. Został on zwołany przez cesarza Konstantyna Wielkiego.

Zgodnie z ustaloną wtedy definicją Wielkanoc przypada w pierwszą niedzielę po paschalnej pełni Księżyca. Definicja wydaje się być prosta, ale należałoby przybliżyć termin: “paschalna pełnia Księżyca”. Na Soborze wprowadzono pojęcie kościelnej pełni Księżyca, która oznacza przybliżone daty astronomicznej pełni Księżyca, wyznaczone przez ówczesnych astronomów. Daty kościelnej pełni Księżyca zostały stabelaryzowane i do dziś są podstawą do obliczania daty Wielkanocy.

Astronomiczna pełnia Księżyca to moment, kiedy Księżyc znajduje się po przeciwnej stronie Ziemi co Słońce. Paschalna pełnia Księżyca to pierwsza kościelna pełnia Księżyca następująca po 20 marca danego roku. Stąd na podstawie znajomości daty paschalnej pełni Księżyca wyznaczamy datę Wielkanocy z podanej już definicji. Począwszy zatem od roku 326 n.e. Wielkanoc nie jest wyznaczana przy użyciu daty równonocy wiosennej i nie ma z nią bezpośredniego związku, wbrew obiegowej opinii, że Wielkanoc wypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej, astronomicznej pełni Księżyca. Jest to definicja nieprecyzyjna. Niedziela Wielkanocna może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia. Pierwszy przypadek następuje wówczas, gdy kościelna pełnia Księżyca ma miejsce 21 marca w sobotę. Czyli paschalna pełnia Księżyca ma miejsce 21 marca, a najbliższa niedziela po niej wypada 22 marca, stając się Niedzielą Wielkanocną. Najbliższa taka sytuacja będzie miała miejsce w roku 2285. Podobnie, drugi przypadek ma miejsce gdy kościelna pełnia Księżyca wypada 20 marca w sobotę. Wtedy kolejna pełnia wypada 18 kwietnia w niedzielę (29 dni po poprzedniej), co daje nam Wielkanoc 25 kwietnia. Taką datę będzie mieć Wielkanoc w roku 2038 - czyli już za 30 lat.

Tegoroczne święta - dość wczesne okazuje się, że nie są najwcześniejsze, ale nasze pokolenie a pewnie i następne takiej wczesnowiosennych Świąt nie doczeka. Z całą więc świadomością możemy przeżywając Triduum Sacrum mówić “żyjemy w ciekawych czasach”.

To nie cała historia czasu, jego mierzenia i przygód związanych z kalendarzem. Zachęcam do własnych poszukiwań i lektury. Przy opracowaniu tego materiału korzystałam z artykułu p.Jacka Guzika pt.: “O datowaniu Wielkanocy”.

s. Agnia