Ołtarz Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych - dokończenie
Treść
.
OPIS OŁTARZA MATKI BOŻEJ
POCIESZYCIELKI STRAPIONYCH
POCIESZYCIELKI STRAPIONYCH
(dokończenie z poprzedniego numeru)
Drewniany ołtarz boczny, znajdujący się w narożu pomiędzy ścianą tęczową a północną, ma charakter architektoniczny i poświęcony jest Matce Bożej Pocieszycielce Strapionych. Struktura ołtarza jest wykonana z drewna iglastego i stanowiąc obudowę do tytułowego obrazu, wykorzystuje stylistykę zaczerpniętą z barokowej architektury monumentalnej, a detal snycerski wykorzystuje zarówno formy klasyczne: kapitele kolumn, owocowe festony, wole oczka, jak i ornamentykę małżowinowo - chrząstkową.
Drewnianą strukturę pokrywa monochromia w kolorze ciemnobrązowym, stanowiąca tło dla licznych ażurowych, złoconych detali snycerskich (uszaki, skrzydła barokowych aniołków i ażurowe plakietki) oraz rzeźbionych figur.
Elementy snycerki, ornamenty i rzeźby pełne (z drewna lipowego) są złocone i srebrzone (w technice klejowej - na pulment) - tak matowe jak i polerowane. Ołtarz stanowi konstrukcję jednoosiową, z podziałami na część dolną - z antependium - wykonanym z haftowanej tkaniny (z postacią Matki Bożej) i predellą czyli podstawą nastawy ołtarzowej w postaci skrzyni spoczywającej na mensie) w której umieszczono obraz z przedstawieniem Zwiastowania, środkową z głównym obrazem oraz zwieńczenie.
Obraz Matki Bożej namalowano na podobraziu drewnianym, pokrytym warstwą zaprawy klejowo - kredowej, w której wykonano grawerunek tła, następnie złoconego, również w technice na pulment. Malowidło wykonane w technice temperowej ma intensywną, piękną kolorystykę. Obraz wmontowano w głęboką, złoconą ramę, której ościeża zdobi pięć główek puttów (polichromowanych i złoconych) oraz pięć złoconych kartuszy z linearnie, monochromatycznie narysowanymi herbami.
Obraz wraz z ramą stanowi integralną całość, która nie jest bezpośrednio połączona ze strukturą ołtarza. W kilkucentymetrowej przerwie między strukturą ołtarza a ramą obrazu zamontowano prowadnicę, w której osadzona jest kopia obrazu z Dzieciątkiem, wykonana na dwóch, rozsuwanych na boki, dębowych deskach, tworzących po zasunięciu całościowy wizerunek.
Matka Boska tuląca Dzieciątko, przedstawiona jest w postaci siedzącej, do kolan, na których trzyma Dzieciątko. Ubrana jest w suknię koloru czerwonego i błękitny płaszcz zdobione lamówką z klejnotów, głowę spowija biały welon. W uniesionej prawej dłoni trzyma jabłko, lewą obejmuje Dziecię Jezus. Jezus ubrany jest w niebieską sukienkę, przepasany zieloną szarfą i odziany w czerwony płaszcz. Nad postaciami znajduje się wizerunek gołębicy, z gałązką oliwną, symbolizujący Ducha Świętego.
Ołtarz powstał około połowy XVII wieku. Nieznane są dane archiwalne dotyczące warsztatu, autora, ewentualnie jego fundatora.
Obraz główny umieszczony jest w profilowanej, zamkniętej półkoliście wnęce wykonanej z listew z tzw.wodą holenderską. Z każdej strony wnęki są po dwie kolumny, ustawione perspektywicznie na wysokich, prostopadłościennych impostach (nasadnikach) zdobionych przez uskrzydlone głowy aniołów. Podłużne płyciny za trzonami kolumn wypełnia ażurowa, złocona dekoracja. Po bokach kolumn zamontowano uszaki ze wspornikami podtrzymującymi figury świętych najprawdopodobniej Jakuba i Bartłomieja. Kolumny dźwigają dwukrotnie przełamane belkowanie, zdobione festonami, ażurowymi plakietkami i główkami puttów. W centralnej części na belkowaniu umieszczono owalny kartusz, z napisem: CONSOLATRIX AFFLICTORUM - Pocieszycielka Strapionych.
Wydatny gzyms podtrzymuje zwieńczenie, w którego centrum znajduje się grupa rzeźbiarska, przedstawiająca św.Annę Samotrzeć, której ramę architektoniczną stanowią kolumny i przełamane belkowanie, zdobione festonami owocowymi i głowami puttów, jak w środkowej części struktury. Po bokach grupy, na konsolach w formie wolut umieszczono figury świętych: Elżbiety i Jolanty. Na przerwanym przyczółku zwieńczenia spoczywają dwie figury aniołów. W centrum, na sześciennej kostce, umieszczono figurę Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.
Jolanta Czech