Ikona Bożego Narodzenia
Treść
.
IKONA BOŻEGO NARODZENIA
Pobożność chrześcijańska w ciągu wieków usiłowała jak najwspanialej przedstawić Tajemnicę Wcielenia Syna Bożego. Główny akcent kładziono na ukazanie w jak najbarwniejszych formach żłóbek z Dzieciątkiem Jezus.
Pobożność Wschodu ma swój specyficzny schemat ustalony w IX w., w którym ukazana jest całościowo Tajemnica Wcielenia i historia Zbawienia. Na wschodnich ikonach Bożego Narodzenia widzimy: na tle nieba masywną górę. W jej centrum, wewnątrz groty, której czerń symbolizuje grzech, śmierć i ciemność świata oczekującego na Boże światło, widać Maryję adorującą Dzieciątko owinięte w pieluszki w żłobie, (który przypomina grób). Dziecko, które jest jednocześnie Stwórcą, i Matka, będąca stworzeniem, patrzą na siebie ze skupieniem i powagą. Maryja jest świadoma, kim jest Jej Syn i jaka śmierć Go czeka. Nie ma tu próby ukazania bliskości i czułości łączącej matkę i dziecko, ponieważ ikona Narodzenia Chrystusa ukazuje przede wszystkim tajemnicę Wcielenia, a nie macierzyństwo.
.
.
.
Bogurodzica, zgodnie z tradycją wschodnią, ma złotą aureolę, natomiast głowę Dzieciątka otacza aureola krzyżowa, charakterystyczna dla przedstawień Chrystusa. Widoczne u góry greckie litery oznaczają Jezusa Chrystusa (IC XC) i Matkę Bożą (MP ΘY). Umieszczane są one na każdej ikonie - greckiej, ruskiej, rumuńskiej - obok postaci Zbawiciela i Jego Matki. W grocie znajduje się także wół i osioł, zgodnie z proroctwem Izajasza: „Wół rozpoznaje swego pana i osioł żłób swego właściciela" (Iz 1,3). Wół oznacza także ofiarę, a osioł przypomina o wjeździe Jezusa, jako Króla Pokoju, do Jerozolimy. Z kolei według Ojców Kościoła wół symbolizuje Żydów - lud Starego Testamentu, natomiast osioł - pogan, którzy mają stać się ludem Nowego Testamentu. Wysoko, ponad górą, widać krąg niebios. Spływa z niego promień z gwiazdą, która wskazuje drogę trzem Mędrcom reprezentującym pogan, podążającym z darami do Nowonarodzonego. Poniżej, gwiazdy promień rozdziela się na trzy, co jest symbolem obecności Trójcy Świętej Nad szczytem góry unoszą się aniołowie wielbiący Boga. Po prawej widać anioła, który oznajmia pasterzom „Dobrą Nowinę” pasterze są przedstawicielami narodu wybranego, którzy podobnie jak Mędrcy (z lewej strony) idą ku grocie.. Widoczna poniżej scena kąpieli Dzieciątka zapowiada chrzest Jezusa w Jordanie, a także chrzest wszystkich ludzi. Kształt misy napełnionej wodą nawiązuje do kielicha eucharystycznego. Na samym dole widać głęboko zamyślonego św. Józefa, który zmaga się z wątpliwościami. Jest to motyw zaczerpnięty z apokryfów. Józefowi towarzyszy tajemniczy pasterz - kusiciel. Wskazuje on na laskę trzymaną w dłoni i pyta, czy naprawdę suchy kij może wydać liście, a dziewica porodzić dziecko? Aureola wokół głowy Józefa jest znakiem jego zwycięstwa nad pokusą. Scena ta ukazuje dramat tych wszystkich, którym Wcielenie wydaje się niemożliwe, jako sprzeczne z porządkiem natury.
Oprac. ks.Paweł Tyrawski
na podst. „Oremus” art. H.Świrskiej