Ikona Zaśnięcie Marii Panny
Treść
.
Ikona Zaśnięcia Marii Panny
Jednym z głównych świąt okresu wakacyjnego jest święto Wniebowzięcia NMP, zwane też Zaśnięciem Marii Panny. Jest świętem obchodzonym 15 sierpnia. Zostało ustanowione w IV-V w. W tym samym okresie zaczęto je przedstawiać w ikonografii, inspirację czerpiąc głównie z pism apokryficznych IV i V w. Schemat ikonograficzny Zaśnięcia wykształcił się ostatecznie w sztuce bizantyjskiej w IX w.
.
.
.
W ikonografii chrześcijańskiej scena Zaśnięcia Marii Panny to przedstawienie śmierci Marii, matki Chrystusa („Zaśnięcie”), w otoczeniu 12 apostołów i Chrystusa odbierającego duszę matki.
Pomimo maryjnego charakteru wydarzenia przedstawianego na ikonach Zaśnięcia, jego centralną postacią nie jest Matka Boża, lecz Chrystus. W centrum przedstawienia znajduje się Zbawiciel, trzymający w lewej dłoni Jej duszę w postaci niemowlęcia w powijakach (prześcieradło pogrzebowe). Spogląda na ciało matki, spoczywające na ozdobnym łożu Chrystus przybył po duszę Marii w otoczeniu aniołów, ze wspaniałością równą Przemienieniu. Postać odzianego w czerwono- lub żółto-złote szaty Chrystusa otoczona jest podwójną mandorlą, w wewnętrznym kręgu, której znajdują się czterej aniołowie, trzymający w dłoniach gromnice. Obecność mocy niebieskich, towarzyszących Chrystusowi, jest zaznaczona przez skrzydła serafina u góry mandorli.
Poniżej Chrystusa ikonografia przedstawia złożone na wysokim łożu ciało Matki Bożej, której głowa wsparta jest o poduszkę, a dłonie złożone na piersi. Ma ona przy tym pozę osoby śpiącej, a nie zmarłej. Przy łożu Bogurodzicy skupiają się dwie grupy apostołów, przy czym spośród dwunastu nie ma apostoła Tomasza. Wśród nich jest za to apostoł Paweł. Za nimi stoi kilku biskupów w szatach liturgicznych, wymienia się, Hieroteusza i Dionizego Areopagitę. Wśród obecnych można też rozpoznać św. Jana z Damaszku i Kosmę z Majumy.
Rozproszeni po odległych miastach i krajach apostołowie, wiedzeni mocą Bożą, stawili się w Jerozolimie w domu Bogurodzicy na górze Syjon (na miejsce wydarzenia wskazują widniejące w górnym planie fragmenty architektury, gdzie rozgrywa się scena. Spośród wszystkich apostołów ikonografia prawosławna wyraźnie wyróżnia apostoła Jana i Pawła. Jan Teolog (Ewangelista) pochyla swą głowę do ramienia Bogurodzicy, a stojący po przeciwległej stronie apostoł Paweł pochyla się do jej stóp. Za plecami apostołów i biskupów w górze, widzimy postacie opłakujących niewiast, które wyobrażają wiernych Jerozolimy. Poczynając od XIV w. niektóre wersje ikony włączają do sceny Zaśnięcia apokryficzną opowieść o żydowskim kapłanie Jefoniaszu, który usiłował zniesławić Matkę Bożą, wywracając łoże z jej ciałem. Jednak zaledwie go dotknął, pojawił się archanioł Michał z mieczem i obciął mu dłonie, które przyrosły do łoża. Gdy uczynił pokutę i nawrócił się, Bogurodzica sprawiła cud i przywróciła mu ręce. Święto Wniebowzięcia przypomina nam słowa św.Pawła: „Ojczyzna nasza jest w niebie. To co w górze jest szukajcie, to co w górze jest miłujcie”.
Opracował ks.Paweł Tyrawski