Sanktuaria Maryjne - ikony
Treść
.
IKONY
W roku 988, z woli wielkiego księcia kijowskiego Włodzimierza, lud żyjący nad Dnieprem i Wołgą przyjął chrzest Chrystusa i Jego naukę. Podstawowym narzędziem ewangelizacji w ręku misjonarzy greckich były ikony, zwłaszcza maryjne, które stały się z czasem typowymi dla duchowości ludu rosyjskiego. „Eikon" znaczy po grecku „obraz", „Uczyńmy człowieka na nasz obraz, podobnego nam...” - te słowa Boga z Księgi Rodzaju od czasów starożytnych zawładnęły głęboko prawosławnym sumieniem. Człowiek - oto pierwsza ikona Boża. Nieprzypadkowo prawosławie zostało zdefiniowane, jako chrześcijaństwo „ikonocentryczne".
W dawnych czasach na Rusi, gdy przychodziło na świat dziecko, rodzice natychmiast zamawiali dla niego ikonę świętego, którego w tym dniu czcił Kościół. Obrazy były zamawiane „na miarę" noworodka, a potem zawieszane nad łóżkiem obok Chrystusa Zbawiciela i Świętej Przeczystej - Maryi. Ikony towarzyszyły człowiekowi przez całe życie. Jeśli szedł na wojnę, otrzymywał krzyż i ikony, aby miał się przed czym modlić. Gdy umierał, małą ikonę wkładano mu do rąk w trumnie. Ikona w Kościele wschodnim ma o wiele bogatszą wymowę niż jakikolwiek obraz święty w Kościele katolickim. Ikona w prawosławiu jest szczególnym sakramentale, przedmiotem świętym, z którym związana jest Boża moc, łaska, nawet niezwykła obecność Boga lub Najświętszej Dziewicy. Toteż prawosławni nie noszą w procesji Pana Jezusa w Najświętszym Sakramencie. Oni Go noszą w swoich nadzwyczaj czczonych ikonach. W widzialnym obrazie ikony jest obecny Wielki, Najświętszy, Niewidzialny. Aby ikona mogła być znakiem Bożej obecności, musi być stworzona z zachowaniem ściśle przepisanych zasad malarstwa sakralnego. Malarz musi być wierny symbolice kolorów, linii i kompozycji. A co najważniejsze: prawdziwa ikona powinna być sporządzona w klasztorze przez człowieka świętego. Nie wolno mu prowadzić pracy, gdyby się poczuł pozbawiony łaski uświęcającej. Sławne ikony święte umieszczano w monasterach i świątyniach. Pochodziły często z Bizancjum i Grecji. Pierwszy kościół maryjny na Rusi, o którym pamięta historia, został wzniesiony w Kijowie za księcia Włodzimierza w 990 r. Nazwano go „Desityna", bo zbudowano go za podatki tzw. „dziesięciny". Inne wielkie sanktuarium na Rusi powstało w grotach na wzgórzu w pobliżu Kijowa, tzw. „Pieczerskaja Ławra" - klasztor w pieczarach. Kościół stanowiący jego centrum poświęcony jest Wniebowzięciu Matki Bożej. Najsławniejszą stała się katedra we Włodzimierzu. Jej struktura w kształcie sześcianu, zwieńczona wielką, centralnie położoną kopułą i otoczona czterema mniejszymi na rogach świątyni, ustanowiła klasyczny wzór świątyni rosyjskiej, naśladowanej i powielanej niezliczone razy w ciągi wieków.
.
.
.
Prawosławne sanktuaria, jakkolwiek cieszą się pobożną czcią wiernych, nie funkcjonują jednak według naszego, zachodniego stylu i pojęcia sanktuarium. Samotnie wędrowni pątnicy szli w duchu pokuty cierpiąc niewygody, upokorzenie bycia na proszalnym chlebie, gorycz złego potraktowania. Bogobojni ludzie traktowali pielgrzymów, jako wysłańców nieba, lub - miłych Bogu, którzy podążają do sanktuariów w pobożnym celu. Najbardziej nawiedzane i obdarzane płonącymi świecami były ikony Świętej Przeczystej, Bogarodzicy. Kilka z nich, odbierając cześć w najsłynniejszym historycznych świątyniach, stało się typowymi dla tysięcy kopii umieszczanym potem w cerkwiach i domach. Z Włodzimierza poszła na cały świat bizantyńska Eleusa, Matka Boża Serdeczna, której szyję czule obejmuje Dzieciątko Jezus a swoją twarzyczkę przytula do policzka Matki. Pierwszy obraz Maryi, podarowany rosyjskiej pobożności w najstarszych kościołach, to „Uspienje" - Matka Najświętsza w tajemnicy swego Zaśnięcia i Wniebowzięcia. Moskiewski Patriarchat Prawosławny oficjalnie zatwierdził 260 tytułów cudownych ikon. Pobożność ludowa czci ich około tysiąca. Dzięki żywemu kultowi Maryi przetrwała w Rosji - mimo wielkich prześladowań wiara w Jej Boskiego Syna. Może za tę miłość ludu rosyjskiego do świętych obrazów Maryi, Ona z tak wielką troską wzywa do modlitwy o nawrócenie narodu, który przez wieki był Jej szczerze oddany. Oby znów we wszystkich swoich świątyniach zechciał z wiarą pokłonić się świętym ikonom.
Na podstawie „Błogosławiona przez wszystkie narody” ks.Kazimierza Górala
opracował ks.Paweł Tyrawski