Zamyślenia nad Biblią
Treść
.
.
KADZIDŁO
.
Jeszcze brzmią nam w uszach słowa Ewangelii: “Upadłszy, złożyli dary: złoto, kadzidło i mirrę”. Kadzidła uzyskuje się z żywicy.
Okadzania miały początkowo znaczenie oczyszczające i odstręczające złe moce. U Egipcjan dym z kadzidła był uważany za zjawisko nadziemskie. Nazywano go “potem boga, spadającym na ziemię". W kulcie zmarłych dym kadzidła, unoszący się ku górze, uważano za wskazanie kierunku do wieczności. W miarę jak sublimował się sposób pojmowania kadzidła, zaczęto je uważać za symbol wznoszącej się do nieba modlitwy. Grecy i Rzymianie posiadali w swoich świątyniach, tuż koło podobizn bogów, ołtarze kadzenia do składania hołdów uwielbienia.
Hebrajski termin lebonah (kadzidło) wywodzi się od słowa “biały", “lśniący". Palenie kadzidła stanowiło główną część służby kadzenia, mającej za przedmiot wyłącznie Boga (Wj 30, 34). Był to symbol uwielbienia Boga-Jahwe rzekł do Mojżesza: “Weź sobie wonności: żywicy, pachnącego ziela, galbanu, (wonności) i czystego balsamu białego. [To wszystko] ma być w równej ilości. Zrób z tego wonne kadzidło, dzieło wytrawnego zielarza”. Z czasem spalanie kadzidła towarzyszyło wszystkim ofiarom z pokarmów: “Kapłan weźmie pełną garść najczystszej mąki razem z oliwą i ze wszystkim kadzidłem i zamieni w dym na ołtarzu jako pamiątkę, jako ofiarę spalaną, miłą woń dla Pana” (Kpł 2, 1). Spalanie kadzidła miało się również przyczynić do przebłagania Jahwe, który wskutek tego odstępował od zamiaru przeprowadzenia sądu nad niewiernym ludem. “Aaron (...) nałożył kadzidło i dokonał obrzędu przebłagania nad ludem" (Lb 17, 12). Najczęściej jednak palenie kadzidła jest wyrazem uwielbienia i hołdów składanych Bogu. “Wy, pobożni synowie (...), wydajecie przyjemną woń jak kadzidło" (Syr 39, 13n). Dym kadzidła i modlitwa są sobie równe i stosuje się je zamiennie; jedno i drugie to ofiary składane Bogu “Niech modlitwa moja wzniesie się ku Tobie jak kadzidło” (Ps 141, 2). Znaczenia mesjańskiego nabierają słowa proroka mówiące o tym, że nadciągają wielbłądy z Saby, niosąc na sobie złoto i kadzidło, i śpiewane będą radosne hymny na cześć Pana “Zapełni cię mnóstwo karawan wielbłądów, dromaderów z Midianu i Efy. Z Szeby wszyscy przybędą, przyniosą złoto i wonne kadzidło i głosić będą chwałę Jahwe” (por. Iz 60, 6). Mędrcy ze Wschodu złożyli hołd Dzieciątku Jezus jako nowo narodzonemu Zbawicielowi świata (Mt 2, 11) “Kiedy zaś weszli do domu, zobaczyli Dziecko z Jego matką Maryją. Upadli na twarz i złożyli Mu hołd. I otworzywszy szkatuły ofiarowali złoto, kadzidło i mirrę...”. W Apokalipsie złote naczynia pełne kadzidła, w rękach dwudziestu czterech starców, uważa się za symbole modlitw, które są zanoszone przez świętych (Ap 5, 8). “Kiedy wziął księgę, czworo Zwierząt i dwudziestu czterech Starców upadło przed Barankiem ,każdy mając harfę i złote czasze pełne kadzideł, są to modlitwy świętych”.
Aniołowi, zbliżającemu się do ołtarza kadzenia, dano wiele kadzidła, aby złożył je w ofierze jako modlitwy wszystkich świętych “I przyszedł inny anioł, i stanął przy ołtarzu, mając złote naczynie na żar I dano mu wiele kadzideł, aby złożył je w ofierze jako modlitwy wszystkich świętych, na złotym ołtarzu, który jest przed tronem. I wzniósł się dym kadzideł, jako modlitwy świętych” (Ap 8, 3).
Posługiwanie się kadzidłem w zwyczajach kultycznych pogan sprawiło, że pierwsi chrześcijanie dość długo nie wprowadzali kadzidła do swojej liturgii. Dopiero od IV w. - najpierw w bazylice Grobu Chrystusa w Jerozolimie, a potem także w wielkich bazylikach całego Zachodu - poumieszczano naczynia do palenia kadzidła zarówno przed ołtarzem, jak i koło grobów męczenników.
Okadzenie ołtarza na rozpoczęcie Mszy św. jest wspomniane po raz pierwszy przez Pseudo-Dionizego. Błogosławieństwo, przekazane przez spalanie kadzidła, uważano początkowo za sakramentalne, a potem przypisywano mu znaczenie jedynie oczyszczające. Dziś używa się okadzania ołtarza w czasie sprawowania uroczystej liturgii a przede wszystkim okadzanie Najświętszego Sakramentu na nabożeństwach i procesjach. Niech dym i woń kadzidła przypomina nam potrzebę wznoszenia duszy do Boga: “jak woń tego kadzidła”.
Opracował ks.Tyrawski
na podstawie: Das Raucheropfer im AT, Halle 1927
Die Welt der Symbole, 306-312; J4- Haran