Działania Towarzystwa Miłośników Starego Sącza i Muzeum Regionalnego
Treść
.
.
PRZESZŁOŚĆ - PRZYSZŁOŚCI
DZIAŁANIA TOWARZYSTWA
MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA
I MUZEUM REGIONALNEGO
MIŁOŚNIKÓW STAREGO SĄCZA
I MUZEUM REGIONALNEGO
Początek roku, mroźne styczniowe i lutowe dni przysporzyły kłopotów gospodarzom rynkowego „Domu na Dołkach”, będącego siedzibą pereł w starosądeckiej koronie, jakimi są: Towarzystwo Miłośników Starego Sącza i prowadzone przezeń Muzeum Regionalne im.Stanisława Udzieli.
Dobrze się stało, że już coraz bliżej do realizacji wcześniej już zaplanowanego remontu zabytkowego budynku.
Obecnie muzeum jest zamknięte dla zwiedzających, trwa zabezpieczanie przed remontem posiadanych eksponatów. Najpierw będzie montowane elektryczne ogrzewanie w całym „Domu na Dołkach”, a potem malowanie pomieszczeń. Po remoncie nastąpi zmiana układu ekspozycji. Na piętrze powiększona będzie wystawa poświęcona ks.prof.Józefowi Tischnerowi, a na parterze powstanie ekspozycja, gdzie pokazane zostaną nowe, ciekawe eksponaty związane z Adą Sari oraz dotyczące innych zasłużonych starosądeczan.
Prezes Towarzystwa i kustosz Muzeum Andrzej Długosz wyraził nadzieję: „że tę wielką robotę uda się wykonać do końca kwietnia tak, aby muzeum na nowy sezon turystyczny było już otwarte. Już teraz zapraszam starosądeczan do obejrzenia nowej ekspozycji”.
Ale wróćmy do podsumowania ubiegłorocznej (już 63 letniej) działalności tej zasłużonej dla miasta organizacji, które zostało przedstawione 29 stycznia 2012 r., na corocznym Walnym Zebraniu TMSS.
Miniony 2011 rok był jednocześnie pierwszym w kadencji obecnego Zarządu, którego prezesem jest Andrzej Długosz, który jak zwykle chętnie współpracuje z naszym czasopismem i poproszony o wypowiedź - Czytelnikom „Z Grodu Kingi” udziela szczegółowych informacji.
„Podstawowym zadaniem Towarzystwa jest prowadzenie Muzeum Regionalnego. Działalność muzeum możliwa była dzięki wsparciu finansowemu burmistrza Starego Sącza i na 2011 r. otrzymaliśmy dotację w wysokości 45 tys. złotych. Kwota ta pozwoliła na utrzymanie zatrudnienia dwóch pracowników merytorycznych - kustoszy muzeum w wymiarze 1 i ½ etatu, zlecenie na godziny sprzątania oraz skromne sfinansowanie obsługi księgowo -finansowej. Urząd Miasta płacił także rachunki za energię elektryczną. Panu burmistrzowi Marianowi Cyconiowi składam serdeczne podziękowanie za to, mające kluczowe znaczenie dla działalności muzeum, wsparcie finansowe. Dzięki wygraniu konkursu ofert w projekcie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie „Konserwator”- programowi aktywizacji zawodowej osób będących bez zatrudnienia, możliwe było zatrudnienie na okres sześciu miesięcy pracownika na stanowisko przewodnika muzealnego. Z kolei Powiatowy Urząd Pracy w Nowym Sączu pozytywnie rozparzył nasz wniosek o zatrudnienie stażysty i na trzy miesiące skierował taką osobę do pracy w naszej placówce. Wynagrodzenie tych pracowników zostało sfinansowane przez te urzędy. Stan osobowy obsługi muzeum umożliwił wydłużenie czasu pracy muzeum od mają do września do 8 godzin dziennie, przez 6 dni w tygodniu i w pełni zabezpieczył potrzeby w zakresie obsługi zwiedzających.
Ale wielkość pracy muzeum ocenia się ilością zwiedzających. Ubiegły rok był dobry pod tym względem. Muzeum zwiedziło ogółem 5 450 osób tj. o 848 więcej niż w poprzednim roku, w tym indywidualnie 2 600 osób, grupowo 2 850 i bezpłatnie 1 087.
Odbyły się 44 lekcje dla 679 uczniów ze szkół z całej gminy.
Pomimo złego stanu technicznego „Domu na Dołkach”: widocznych brudnych ścian, odpadających tynków, braku ogrzewania w dużej części budynku - udało się jeszcze jakoś przepracować tamten rok. Łagodne zimy nie powodowały konieczności zamykania sal ekspozycyjnych dla zwiedzających.
Dlatego do szczególnych działań zarządu w 2011 r. należy zaliczyć przede wszystkim starania w zakresie wykonania ogrzewania i remontu dachu. Zarząd zlecił opracowanie projektu centralnego ogrzewania gazowego, jednakże, ze względu na brak regulacji prawnej własności budynku, niemożliwe było uzyskanie pozwolenia na budowę. Dlatego zlecono firmie specjalistycznej w Krakowie zaopatrzenie budynku w piece akumulacyjne, na których montaż, pozwolenie nie jest potrzebne i przyjęto, że ta koncepcja będzie realizowana. Dzięki życzliwości poprzedniego burmistrza p.Mariana Cyconia - został wykonany remont dachu - poprzez zakonserwowanie gontów specjalnym preparatem, a na oficynie wykonano całkowitą wymianę gontów, które nie były wymienione podczas generalnego remontu w 1999 r. Serdecznie za to dziękujemy. Pan burmistrz Cycoń obiecał także wykonanie ogrzewania, ale jego wygrana w wyborach parlamentarnych i rezygnacja z funkcji burmistrza nie pozwoliła mu tej sprawy doprowadzić do końca. Jeszcze w okresie wakatu na fotelu burmistrza sprawę tę niezwłocznie podjęli panowie: Kazimierz Gizicki -przewodniczący Rady Miasta i Jacek Lelek, ówczesny przewodniczący Komisji Budżetu Rady Miasta. W wyniku ich zabiegów w projekcie budżetu miasta na 2012 r. zostało zarezerwowanych 100 tys. złotych na ogrzewanie i zapewnienie, że procedura wykonawcza ruszy niezwłocznie po uchwaleniu budżetu. Obu Panom składam za to serdeczne podziękowanie. Wiemy i bardzo doceniamy to, jak sprawa muzeum leży im na sercu.
Uporządkowaliśmy również ogród muzealny, na którym, dla upiększenia, stanęła mała drewniana kapliczka.
Jaki jest obecnie status własności nieruchomości, którą użytkuje Towarzystwo? W ubiegłym roku informowaliśmy o wizycie w Muzeum p.Dafne Cohen.
- Pod koniec ubiegłego roku posunęła się do przodu sprawa własności „Domu na Dołkach”. Na posiedzeniu w dniu 22.XII 2011 r. Sąd Okręgowy w Nowym Sączu odrzucił roszczenia spadkowe p.Dafny Cohen z Izraela i tym samym zatwierdził wyrok Sadu Rejonowego w Nowym Sączu z 2008 r. o zasiedzenie przez Skarb Państwa. Wyrok jest prawomocny, ale przysługuje kasacja do Sądu Najwyższego. Pozostało jeszcze do odzyskania 1/10 części nieruchomości po Felicji Rosenfeld. Wydarzeniem kurtuazyjnym we wrześniu była wizyta samej Dafny Cohen w naszym muzeum. Jak oznajmiła, nie była świadoma, że w budynku będącym przedmiotem sporu mieści się placówka użyteczności publicznej i jest on, wg jej oceny, w miarę w dobrym stanie. Mamy nadzieję, że w kontekście tego, co tu zobaczyła oraz mojego prywatnego listu, jako przewodniczącego Towarzystwa, nie będzie się już odwoływała do Sądu Najwyższego.
Zgodnie z przedstawionym i przyjętym na poprzednim Walnym Zebraniu planem, po pracach technicznych tj. zainstalowaniu pieców i po malowaniu, nastąpi zmiana ekspozycji muzealnej.
- Na potrzeby malowania zakupiono już farby i lakiery oraz tynki na uzupełnienie braków. Wykonano już badania konserwatorskie poprzez tzw. odkrywki na ścianach i sufitach na potrzeby konserwatora zabytków, ale malowanie będzie miało charakter czysto kosmetyczny, gdyż nie ma pieniędzy na remont konserwatorski. W drodze postępowania ofertowego została też wyłoniona firma, która wykona malowanie. W celu zmiany ekspozycji podjęte zostały odpowiednie przedsięwzięcia. Przypomnę, że przedstawiony przeze mnie plan zakładał rozszerzenie ekspozycji biograficznych poświęconych ks. prof.Józefowi Tischnerowi i Adzie Sari, tak, żeby te postacie były, obok św.Kingi, twarzami Starego Sącza i w sposób jeszcze większy przyciągały turystów do miasta i muzeum. Wymaga to nadania tym dwóm ekspozycjom odpowiedniej rangi. Dlatego w kwietniu Zarząd TMSS jednomyślnie przyjął uchwałę o powołaniu do życia Muzeum Księdza Józefa Tischnera w Starym Sączu, z siedzibą na piętrze „Domu na Dołkach”. Organizacyjnie i prawnie nic się nie zmienia, a wyodrębnienie tej ekspozycji ma charakter czysto medialno-marketingowy. Na tymże samym posiedzeniu Zarząd przyjął uchwałę o wyemitowaniu cegiełek na zorganizowanie muzeum o nominałach 5, 10, 20, 50 zł. Projekt graficzny cegiełek wykonał bezinteresownie p.Jan Czech, a wydrukowała je bezpłatnie Firma „Biurowiec”. Składamy za to serdeczne podziękowanie. Do końca roku projekt poparło, zakupując cegiełki 368 osób, z tego 110 ze Starego Sącza i 258 spoza, z zagranicy 4 osoby. Ogółem kwota uzyskana z tego tytułu wyniosła 7820 zł.
Wpłaty wynosiły od 5 zł. do 300 zł. Dotacja na ten cel Banku Spółdzielczego w Starym Sączu opiewała na 1000 zł. Wszystkim ofiarodawcom składam serdeczne podziękowanie. Każda wpłata jest dla nas bardzo cenna.
Jakie jeszcze zmiany planowane są w starosądeckim muzeum?
- Rangę Izby Pamięci uzyska ekspozycja poświęcona Adzie Sari, która zostanie powiększona, o otrzymane od jej bratanka Piotra Szayera, cenne pamiątki.
Inne cenne dary Towarzystwo otrzymało dla muzeum od Kazimiera Tischnera - brata ks.Józefa Tischnera, od panów: Mariana i Piotra Nowińskich (cztery rzeźby Teresy Platy-Nowińskiej), a od Stowarzyszenia Społeczno-Kulturalnego „Dom” w Łazach Biegonickich otrzymaliśmy powielacz, na którym drukowano, wychodzące poza cenzurą w czasie stanu wojennego, wydawnictwa. Wszystkie te eksponaty znajdą miejsce w nowym układzie ekspozycji. Otrzymaliśmy też drobne archiwalia.
Wiem, że nie tylko. Przekazał Pan również swe osobiste zbiory.
- Tak przekazałem do muzeum 48 sandecjanów, a ogólnie biblioteka muzealna wzbogaciła się o 81 pozycji i liczy ich obecnie 680.
Jest Pan także autorem scenariusza nowego układu ekspozycji.
- W listopadzie Zarząd przyjął uchwałę akceptującą i skierowującą do realizacji scenariusz nowego układu ekspozycji, który przedstawiłem.
Coraz częściej placówka, którą Pan kieruje, spełnia również rolę źródłową dla potrzeb naukowych. Wiem, ponieważ i z naszych pamiątek po Adzie Sari korzystała studentka Uniwersytetu Muzycznego w Krakowie, o powstawaniu pracy magisterskiej o tej wybitnej śpiewaczce operowej i pedagogu.
- W oparciu o materiały archiwalne i biblioteczne dziewięć osób pisało różnego typu prace o tematyce starosądeckiej. Pracą ciągłą było też udzielanie przeze mnie różnorodnych konsultacji.
Jest też coś dla korzystających z nowoczesnych mediów.
- Dzięki inicjatywie i sfinansowaniu przez p.Grzegorza Paleczka - członka naszego Towarzystwa - utworzona została strona internetowa naszej placówki: www.muzea.stary.sacz.pl Można tam znaleźć informacje o działalności muzeum i Towarzystwa. Będzie ona na bieżąco uzupełniana o nowe wiadomości, a po zmianie ekspozycji zostanie opracowany dokładny nowy przewodnik po zbiorach.
Proszę przedstawić obecną liczebność Towarzystwa.
- Towarzystwo Miłośników Starego Sącza liczy obecnie 108 członków. Są to osoby, które zapłaciły składkę do 2008 r. włącznie, gdyż zgodnie z naszym statutem, kto zalega ze składkami więcej niż trzy lata, przestaje być członkiem Towarzystwa. Do wszystkich, którzy zalegali ze składkami więcej niż 3 lata, w kwietniu wystosowano odpowiednie pisma i odpowiedziało tylko 6 osób. W ciągu 2011 r. w szeregi naszego Towarzystwa wstąpiło 8 osób.
Proszę przypomnieć wydarzenia społeczno-kulturalne, których inicjatorami i współorganizatorami było Towarzystwo, a o których szczegółowo informowaliśmy na łamach „Z Grodu Kingi”.
- W dniach 7-12 marca Towarzystwo wraz z partnerami: Powiatową i Miejsko-Gminną Biblioteką Publiczną w Starym Sączu i Szkołą Podstawową im. ks.prof. Józefa Tischnera w Starym Sączu w związku z 80. rocznicą urodzin Patrona zorganizowało 5. Starosądeckie Dni Księdza Józefa Tischnera. Dni były bardziej bogate i rozbudowane. Gośćmi Dni byli o. Leon Knabit - benedyktyn z Tyńca, Wanda Czubernatową - poetką z Raby Wyżnej, wystąpił Jacek Mazanec i kapela „Za pięć dwunasta” z koncertem poezji śpiewanej, a górale z Tylmanowej, Ochotnicy i Poronina wraz z zespołem Starosądeczanie przedstawili atrakcyjny program artystyczny. W Sądeckiej Bibliotece Publicznej w Nowym Sączu prezentowana była wystawa o ks.Tischnerze. Wszystkie te imprezy cieszyły się dużym zainteresowaniem i wysoką frekwencją.
We Wszystkich Świętych za sprawą Towarzystwa przeprowadzona została siódma kwesta na rzecz ratowania zabytkowych pomników nagrobnych. Zebrano rekordową kwotę 9 498, 50 zł. tj niewiele mniej niż w roku poprzednim, ale wtedy zbierano przez dwa dni.
Wcześniej naszym staraniem firma ARTSEC odnowiła, ze środków zebranych w 2010 r., siedem nagrobków, w tym pięć na starym i dwa na nowym cmentarzu.
Już na poprzednim Walnym Zebraniu rozmawiano o konieczności zmian w statucie Towarzystwa.
- W ciągu roku wśród członków zarządu trwały dyskusje na temat zmian w statucie, który jest w takim stanie, że wymaga całkowicie nowej redakcji. Pewne sformułowania są nieaktualne, są w nim braki logicznej ciągłości, brak pewnych aktualnych zapisów, zawiera błędy gramatyczne i redakcyjne. W związku z tym Zarząd powierzył opracowanie nowej redakcji statutu p.Wojciechowi Ramsowi, który konsultując jego zapisy z prawnikami, jest już bardzo zaawansowany pracach.
Jak przedstawia się program działania TMSS na rok 2011?
W kolejności zamierzamy przeprowadzić:
- remont budynku poprzez zainstalowanie pieców akumulacyjnych centralnego ogrzewania wraz z urządzeniami sterującymi.
- malowanie sal muzealnych
- zmianę ekspozycji zgodnie z przyjętym scenariuszem i otwarcie Muzeum księdza Tischnera oraz Muzeum Regionalnego w nowym układzie.
- zorganizowanie w dniach 7 - 10 marca „V Dni księdza Józefa Tischnera”.
- upamiętnienie postaci ks.Józefa Kondolewicza (1870 - 1942) starosądeczanina, kapelana wojskowego i katechety, męczennika II wojny światowej - 24 czerwca 1942 roku zamordowanego w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Planujemy wmurowanie tablicy pamiątkowej na domu przy ul. Kazimierza Wielkiego, w miejscu jego aresztowania przez gestapo.
- odnowienie kolejnych zabytkowych nagrobków na starosądeckich cmentarzach m.in.: dr Władysława Cichockiego (z 1931 r.), Marii Pasiutowej z Pawlikowskich (z 1911 r)., Franciszka Japoła (z 1910 r.)
- 8. kwestę na cmentarzach we Wszystkich Świętych, z przeznaczeniem na odnowę pomnika poświęconego ofiarom II wojny światowej na nowym cmentarzu.
Zamierzamy wydać nową cegiełkę; zlecić napisanie i wydanie nowego przewodnika po Starym Sączu; opracować nowy statut i przedstawić go członkom Towarzystwa Miłośników Starego Sącza, tak, aby mógł być przyjęty na następnym Walnym Zebraniu.
Będziemy kontynuować współpracę z:
- Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu w organizowanych obchodach 800 lecia założenia Zakonu Klarysek przez Świętą Klarę.
- Tygodnikiem Powszechnym w zakresie promocji Muzeum ks. prof.JózefaTischnera
- Uniwersytetem Papieskim Jana Pawła II - w zakresie opracowania starych dokumentów dotyczących historii Starego Sącza, będących w różnych archiwach.
Planujemy włączenie się w organizację obchodów 150. rocznicy Powstania Styczniowego, ze szczególnym uwzględnieniem udziału starosądeczan w powstaniu, poprzez prelekcję i wystawę.
Oczywiście do głównych zadań będzie należało udostępnianie zbiorów muzealnych. W okresie od maja do września będziemy pracować w wydłużonym do 8 godzin czasie przez 6 dni w tygodniu. W dalszym ciągu udostępniać będziemy zbiory muzealnej biblioteki i archiwum, dla chcących pisać prace dotyczące tematyki starosądeckiej.
Jak układała się współpraca z lokalnymi mediami?
- W ubiegłym roku bardzo dobrze układała się współpraca z mediami. Jako prezes Towarzystwa trzy razy wystąpiłem na antenie Radia Kraków oraz trzy razy na antenie Radia RDN Nowy Sącz. Pisały o nas portal „Sądeczanin” „Gazeta Krakowska”, „Dziennik Polski” i „Tygodnik Podhalański”, a także czasopisma miejscowe „Z Grodu Kingi” i „Kurier Starosądecki” i portal Stary Sącz. Wszystkim redaktorom tych mediów składam serdeczne podziękowania.
Zapewniając, iż jak dotychczas będziemy uczestniczyć w przedsięwzięciach realizowanych przez Towarzystwo, zapisywać je dla upamiętnienia najnowszej historii Grodu Kingi i relacjonować dla naszych Czytelników, serdecznie dziękuję za uzyskane informacje, a dla zainteresowanych przedstawiam program Starosądeckich Dni księdza Tischnera.
Jolanta Czech